ضرورت دین از دیدگاه عقلی

قاسم رزاقی موسوی

کلام

کارشناسی ارشد

حسین طوسی

هادی صادقی

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

1379

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

نوشتاری که در مقابل داریم تحقیقی در زمینه (ضرورت دین از دیدگاه عقل) می‌باشد. سعی ما بر آن بود که در مورد ضرورت دین و راههای مختلف اثبات این ضرورت، مباحثی ارائه گردد. مباحث در مورد این که دین با زندگی ما انسانها چه ارتباطی دارد؟ آیا انسانها باید در زندگی خود ملتزم به دینی بوده و تعالیم آن را خط و مشی زندگی خود قرار دهند، یا چنین ضرورتی در کار نبود و دین هیچ فایده‌ای در زندگی انسانها ندارد؟ بنابراین سئوال اصلی بحث این است که آیا دین در زندگی انسانها ضرورت دارد یا نه؟ روشی که برای رسیدن به جواب، در این تحقیق به کار گرفته شده، روش عقلی می‌باشد یعنی از استدلالهای عقلی استفاده نمودیم. مراد از عقلی در این تحقیق، عقلی در برابر نقلی می‌باشد، که شامل دلایل فلسفی و تجربی می‌شود. این روش، در واقع روش برون دینی می باشد. یعنی بدون اتکا به منابع دینی، از بیرون و دلایل عقلی به آن پرداختیم. از آن جائی که هدف، اثبات ضرورت اصل دین بود، نمی‌توان از ادله نقلی که درون‌دینی می‌باشند استفاده نمود، زیرا استفاده از ادله نقلی که درون دینی می‌باشند برای اثبات اصل دی که منشأ ادله نقلی است، دوری واضح می‌باشد، لذا برای رهائی از این دور، از دلایلی که برون‌دینی بوده و متکی به عقل می‌باشند، استفاده شد. در این راه از دو نوع ادله استفاده شد. در نوع اول، از ادله عقلی صرف استفاده شد که دو دلیل را شامل می‌شود: الف: از راه فلسفی خلقت؛ در این دلیل از راه تحلیل فلسفه خلقت انسانها به اثبات موضوع پرداختیم، به این نحوه که ثابت نمودیم، فلسفه خلقت انسانها رسیدن به کمال است و برای رسیدن به آن باید مراحلی طی نمود و طی صحیح این مراحل از عهده عقل بشر بیرون است، لذا انسان نیازمند منبعی برتر از عقل است که همان وحی و دین می‌باشد. ب: از راه حکم عقل به دفع ضرر محتمل اخروی؛ از آن جائی که با مقدمات عقلی و غیره وجود معاد و احتمال عذاب اخروی از مسلمات می‌باشد، به حکم عقل باید این ضرر محتمل عظیم را از خود دور کنیم و دفع این ضرر عظیم اخروی و مقدور نیست مگر با عمل به تعالیم الهی که در قالب دین بر بشریت عرضه شد. در نوع دوم ادله، از راه احتیاج جامعه به قانون و کارکردها و فوائد دین در زندگی فردی و جمعی انسانها استفاده شد. پس از بیان کارکردها و ثمرات دین و اثبات اینکه این فوائد که برای فرد و جامعه ضروری است، جز از راه دین حاصل نمی‌شود، به ضروری دین در زندگی انسانها پی می‌بریم. در ادامه ضمن اشاره‌ای کوتاه به ادله نقلی، به دلایل مخلفین ضرورت دین پرداخته و پس از بررسی و نقد هر یک بر ضرورت عقلی دین برای زندگی انسانها تأکید شده است.

1392/10/14

1488